نشست تخصصی «مسیر تحول ۱؛ دانشگاه و دولت، منطق حکمرانی» صبح دوشنبه 16خردادماه، به‌میزبانی دانشگاه شیراز برگزار شد.
این نشست که باهدف معرفی مراکز مطالعاتی و برنامه‌های پژوهشی جدید دانشکده‌های علوم انسانی دانشگاه شیراز ترتیب یافت، با حضور مسؤولان وزارت علوم، مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری، استان فارس و جمعی از دانشگاهیان دانشگاه شیراز برگزار گردید.
دکتر محمد مؤذنی، رئیس دانشگاه شیراز در این مراسم ضمن گرامیداشت دهه‌ی کرامت و روز بزرگداشت حضرت احمدبن موسی الکاظم (ع)، در نشست سیر تحول گفت: همان‌گونه که شاهد هستیم، کشور ما علیرغم دستیابی‌های متعدد به موفقیت‌ها، با مشکلات مختلفی روبه‌روست و ما برای مقابله با این مشکلات ناگزیریم که از همه‌ی توانایی‌ها استفاده کنیم.
وی افزود: یکی از بزرگ‌ترین و ارزشمندترین داشته‌های ما برای مقابله با مسائل و مشکلات موجود، پیشرفت‌هایی است که در عرصه‌ی علم و فناوری در کشور به دست آمده و ظرفیت‌های عظیمی که در دانشگاه‌های ما وجود دارد.
رئیس دانشگاه شیراز اظهار کرد: پیشرفت علمی کشور ما یک حرف یا شعار نیست، یک واقعیت مسلم است که ازسوی مراکز معتبر علم‌سنجی دنیا تأیید شده است.
وی افزود: درحالی‌که ما یک‌درصد از جمعیت دنیا را تشکیل می‌دهیم، حدود دو درصد از تولید علم در دنیا توسط محققان و پژوهشگران کشور ما انجام می‌گیرد.
دکتر مؤذنی با تأکید بر اینکه ما ازنظر تولید علم و دانش مشکلی نداریم؛ بلکه مشکل ما در استفاده از علم و دانش و ارتباطی که باید میان بخش‌های اجرایی و علمی باشد، است.
وی عنوان کرد: نشست امروز و نشست‌های مشابه ازاین قبیل به‌منظور هم‌اندیشی برای رفع این مشکلات و برقراری ارتباط هرچه بهتر و مؤثرتر میان بخش‌های اجرایی و علمی کشور است.
رئیس دانشگاه شیراز اظهار کرد: حوزه‌ی علوم انسانی از حوزههای مهم و استراتژیک است که متأسفانه کمی مورد غفلت قرار گرفته است؛ ما اگر بخواهیم مسائل و مشکلات کشور را حل کنیم، راهی جز ارتقاء علوم انسانی نداریم.
او ادامه داد: یکی از مشکلاتی که ما در حوزه‌ی حکمرانی آموزش عالی مرتکب شدیم این است که استعدادهای برتر و درخشان کشور را کمتر به حوزههای علوم انسانی راهنمایی کرده‌ایم؛ حال آنکه اهمیت و حساسیت رشته-گرایش‌های علوم انسانی را باید مورد توجه ویژه قرار دهیم.
دانشگاهیان جست‌وجوکننده مشکلات استان باشند
استاندار فارس نیز در این نشست ضمن گرامیداشت یاد و خاطره‌ی امام راحل عظیم‌الشأن و شهدای ۱۵خرداد، گفت: ما از زمانی‌که حضرت امام خمینی (ره) فرمودند، مبدأ تحول کشور دانشگاه و حوزه است، در موضوع ضرورت مشارکت دانشگاه‌ها بحث کرده‌ایم، اما اکنون که بیش از 40سال می‌گذرد، اگر بپرسیم که دانشگاهیان، مجریان و مدیران چه میزان به این راهنمایی ارزشمند امام توجه و عمل کردند، اقرار می‌کنم که بسیارکم بوده است.
دکتر ایمانیه با اشاره به اینکه علیرغم اثرگذاری و اهمیت برگزاری همایش‌ها، جلسات و... به‌عنوان مقدمه و گام اول در بسیاری از حرکت‌ها و اقدامات، نباید تنها به همین اقدام بسنده کرد؛ زیرا با همایش و کنفرانس، کار به جایی نخواهد رسید، گفت: از دوستان دانشگاهی، درخواست می‌کنم که درخصوص شناسایی مشکلات شهر، استان و کشور خود، جستوجو، پژوهش و تحقیق کرده و برای حل این مشکلات راهکار ارائه دهند.
او با بیان اینکه اساتید دانشگاه، دانشجویان و نخبگان، در انجام تحقیق و پژوهش پیرامون مسائل و مشکلات مبتلابه جامعه، به حوزه تخصصی خود اکتفا نکنند، بیان کرد: امروز ما با بحران آب مواجه هستیم، مسئله‌ای که فارس و بسیاری از مناطق کشور با آن مواجه هستند و مشکلات فراوانی را ایجاد کرده است.
دکتر ایمانیه، یکی از مشکلات کشور خصوصا در فصل گرما را، تأمین انرژی برق دانست و گفت: از بامداد امروز، مدیریت هوشمند برق بسیاری از کارخانه‌ها و چاه‌های آب کشاورزی آغاز شد، حال آنکه برخی از صنایع مانند آلومینیوم مدعی هستند که اگر به‌واسطه‌ی تأمین برق تعطیل شدند، راه‌اندازی مجددشان، کاری بس دشوار خواهد بود.
استاندار فارس با یادآوری اینکه، محدودیت در تأمین انرژی برق موردنیاز صنایع با هدف تأمین برق بخش خانگی، برای واحدهای مختلف تولیدی و صنعتی مشکلات فراوانی را به همراه خواهد داشت، گفت: امروز کمبود 15هزار مگاوات انرژی برق در کل کشور، یک واقعیت است و رفع این کمبود یکشبه امکان‌پذیر نخواهد بود؛ ما در زمستان هم برای رفع کمبود گاز مجبور به قطع گاز برخی صنایع بودیم.
دکتر ایمانیه، با اشاره به برخی مشکلات در حوزه اجتماعی، بحران جمعیت و لزوم صیانت از جمعیت را یکی از مهم‌ترین مسائل موردتأکید مقام معظم رهبری دانست و گفت: چرا امروز با افزایش سن ازدواج، کاهش فرزندآوری، افزایش طلاق، تداوم وجود اعتیاد به‌عنوان یک مسأله پررنگ اجتماعی و... مواجه هستیم؛ چرا نوع تدریس و حضور دانشجویان در فیلدهای آموزشی و کاری، هنوز درست نشده است، اساتید دانشگاه درس خود را می‌دهند و عده‌ای هم درس می‌خوانند، اما وقتی وارد بازار کار می‌شوند، فاقد مهارت کافی برای کار هستند.
او یکی از مسائل مبتلا به جامعه را بازار مناسب برای کالاها و محصولات تولیدی صنایع دانست و گفت: در بعد سیاسی هم باید پرسید که چرا تقاضای تبدیل به بخش و شهرستان و استان، به شکل فزاینده‌ای در کشور وجود دارد؛ اینکه آیا امکان اداره‌ی کشور به شکل ایالتی با هدف کاستن از بسیاری مشکلات امروز، وجود دارد یا خیر؟ زمانی ایران هفت ایالت داشت، آیا راهی برای رفع تشنگی تبدیل به بخش و استان و شهرستان، وجود دارد؟
دکتر ایمانیه مهاجرت روستاییان به شهرها را یکی از مسائل و مشکلات اساسی دانست و با طرح این پرسش که چرا روستاییان حاشیه‌نشینی در کنار شهرها با آن همه مشکل را به ماندن در روستا ترجیح می‌دهند؟ گفت: باید برای یافتن راهکارهای پیشگیری از این مشکلات، تحقیق و پژوهش و جستوجو کرد.
استاندار فارس با بیان اینکه دانشگاه‌ها، مراکز علمی و حوزه‌ها، می‌توانند در شناسایی و رفع مشکلات کشور، کمک کنند، گفت: باید این باور را ایجاد و تقویت کنیم که اساتید، دانشجویان و نخبگان جامعه، ظرفیت‌هایی هستند برای شناسایی و حل مشکلات و باید اقرار کنیم که نتوانستیم از استعدادهایمان به‌خوبی استفاده کنیم
دکتر ایمانیه با اشاره به وجود الزامات قانونی برای تخصیص یک‌درصد از اعتبارات به مباحث پژوهشی، گفت: وقتی که در عمل به موضوع ورود می‌کنیم متوجه می‌شویم که با شیطنت نوشته شده "یک‌درصد از کل اعتبارات، منهای فصل یک و شش" یعنی فصولی که بیش‌ترین حجم اعتبارات در آنها لحاظ می‌شود؛ این موضوع یک ناآگاهی و اشتباه نبوده، بلکه روشی ناشی از شیطنت است.
استاندار فارس با یادآوری تأکیدات مقام معظم رهبری برای اختصاص یک تا سه درصد کل بودجه به مباحث پژوهشی، ابراز امیدواری کرد که استان فارس در این مسیر بتواند برای کشور الگو باشد.
دکتر ایمانیه از اساتید دانشگاه درخواست کرد جلسات مشورتی را جدی گرفته و بدون اکراه و با تمایل کامل و داشتن برنامه در این نشست‌ها حاضر شوند و حتی خود را به چنین جلساتی تحمیل کنند تا شاهد رفع تدریجی مشکلات اساسی جامعه باشیم.
باید سازوکار مشارکت دانشگاه در حل مسائل کشور ایجاد شود
معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری نیز در این نشست با اعتقاد به اینکه بدون مشارکت امکان مدیریت امور جامعه وجود ندارد، گفت: باید سازوکار مشارکت دانشگاه با دولت در حل مسائل کشور ایجاد شود تا بتوانیم از ظرفیت این هم‌افزایی بهره ببریم.
دکتر عبدالحسین کلانتری، در نشست تخصصی «مسیر تحول 1: دانشگاه و دولت، منطق حکمرانی» در دانشگاه شیراز اظهار کرد: زمانی مشارکت، یک شعار بود. امروزه مشارکت یک شعار نیست؛ یک ضرورت است. بدون مشارکت به‌ویژه مشارکت در عرصه‌ی تصمیم‌گیری امکان مدیریت امور جامعه وجود ندارد. دولت این را به‌صورت جدی، درک کرده و وارد این عرصه شده است، اما سازوکارهای لازم برای پذیرش این مشارکت در کشور به‌ویژه درخصوص دانشگاهیان وجود ندارد.
وی تصریح کرد: نگاه وزارتخانه به حل مسائل کشور است و عزم وزارتخانه بر آن جزم شده است که تغییراتی جدی بر اسطوره علم که به معنای کلاسیکش سال‌ها فروریخته است، اعمال شود.
معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ادامه داد: دانشگاه باید معطوف به حل مسائل کشور شود و اگر جز این باشد، دانشگاه رو به موت خواهد رفت؛ اگر دانشگاه نتواند مسائل کشور، دولت و نظام را حل کند، هیچ کارکردی نخواهد داشت.
دکتر کلانتری افزود: نمونه‌ای از تحولاتی که در همین زمینه صورت گرفته تلاش برای راه‌اندازی سامانه‌ی نان (نظام ایده‌ها و نیازها) است. انجمن‌های علمی در سطح اساتید بنابر این است که به حل مسائل کشور سوق پیدا کنند. همچنین قرار است رتبه‌بندی دانشگاه‌ها براساس میزان نقشی که در حل مسائل کشور دارند، صورت بگیرد و آیین‌نامه‌ی ارتقاء براساس این موضوع بازنویسی شود و این وجه دیده شود.
وی اضافه کرد: ایده بر آن است که انجمن‌های علمی تبدیل به انجمن‌های علمی و فناوری شوند. برای اینکه دانشجویان و اساتید به نظام کشور متصل شوند، در حال صورت‌بندی کردن سامانه‌های متعددی با دستگاه‌های متعدد هستیم.
او با اشاره به هدف‌گیری پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها به مسائل کشور گفت: باید آموزش عالی با نظام مسائل کشور پیوند بخورد. این مطالبه‌ای است که ازسوی دانشجویان هم مطرح می‌شود. دیگر تدریس‌هایی که هیچ کارآیی در بازار ندارد، پذیرفته نیست. آنها از ما مهارت و توان حل مسائل کشور را می‌خواهند تا بتوانند جایگاه خود را در بازار پیدا کنند.
معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، با اعتقاد به اینکه تمایل به رشته‌های مهارتی و فنی و حرفه‌ای زیاد شده است، گفت: پارک‌های علم و فناوری اتصال خوبی را با دانشگاه‌ها پیدا کردند. دانشجویان و انجمن‌های علمی امکان فعالیت در پارک‌ها را دارند. زنجیره‌ای که اکوسیستم و زیست‌بوم را شکل می‌دهد از تحصیل تا اشتغال در حال کامل شدن است.
حکمرانی کلاسیک پاسخگوی مناسبات پیچیده اجتماع امروز نیست
دکتر کلانتری با طرح این پرسش که تفاوت حکمرانی با حکومت، حاکمیت و مدیریت چیست، گفت: حکمرانی تنها به حوزه‌ی قدرت سیاسی معطوف نمی‌شود؛ بلکه وجه بارزش توجه به قدرت اجتماعی است. قدرتی که امکان انضباط‌بخشی دارد، نه به‌واسطه‌ی اعمال قدرت سفت و خشن؛ بلکه به‌واسطه‌ی قدرت نرم.
وی اضافه کرد: حکمرانی ارتباط دو‌سویه‌ی ساختارهای سخت با ساختارهای نرم را می‌بیند، حکمرانی نقش تمامی ذی‌نفعان را می‌بیند، حکمرانی حکومت اجتماعی شده است.
او گفت: حکمرانی دچار تطوراتی شده است که این تطور را باید ادراک کنیم وگرنه مدل حکمرانی کلاسیک پاسخگوی مناسبات پیچیده اجتماع امروز نیست.
معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، بیان کرد: چرخش شناختی چرخش بزرگی است که همه‌ی حوزههای معطوف به سبک زندگی و رفتار را پوشش می‌دهد.
وی ادامه داد: یکی دیگر از تحولات عظیمی که صورت گرفته، مبتنی‌بر فناوری‌های جدید است که تحت‌عنوان انقلاب صنعتی چهارم با پنجم از آن یاد می شود. فناوری های جدید در حوزه های مختلف کل جهان جدید را متحول می کنند.
این مقام مسئول گفت: تمامی این تحولات و مجموعه‌ای از تحولات دیگر ازجمله جهانی‌شدن، مهم‌شدن مصرف و الگوی مصرف، تأکید یافتن فرهنگ و عنصر هویتی فرهنگ دست به دست هم داده‌اند و مدل حکمرانی را دگرگون کرده‌اند.
دکتر کلانتری افزود: در حال حاضر حوزه‌ی حکمرانی متفاوت از حوزه حاکمیت شده است و ذی‌نفعان، شرکت‌ها و پلتفرم‌های بزرگ شکل گرفته است.
وی بیان کرد: تعداد این شرکت‌ها زیاد شده است. این درحالی‌ست که ما هنوز امکان تنظیم‌گری این شرکت‌ها را نداریم. حاکمیت وجود دارد اما اعمال حکمرانی نمی‌توانیم بکنیم؛ چراکه تنظیم مقررات آن با ما نیست.
دکتر کلانتری گفت: اگر نتوانیم مدل اعمال حکمرانی را تغییر دهیم و با این تغییرات خود را متحول کنیم، بسیاری از عرصه‌ها را از دست خواهیم داد.
وی عنوان کرد: ما متناسب با ارزش‌های خودمان به قدرت نرم توجه داریم و می‌توان به جرأت گفت تمام قدرت جمهوری اسلامی هم مبتنی‌بر همین قدرت نرم بوده است.
معاون وزیر علوم درخصوص مناسبات دولت و دانشگاه گفت: دولت و دانشگاه هم دچار تحول اساسی شدند و ما نمی‌توانیم منطق و حکمرانی مسلط بر مناسبات بین دانشگاه و دولت را به خوبی احصاء کنیم، مگر اینکه تحولاتشان را احصاء کنیم.
وی به نمونه‌های بارز این تحولات اشاره کرد و گفت: امروز در فضایی زندگی می‌کنیم که انحصار بسیاری از آموزش‌ها از آموزش و پرورش و آموزش عالی خارج شده است. در ایران پلتفرم‌هایی داریم که تعداد دانشجویش بالای 70هزار نفر است؛ یعنی هیچ دانشگاهی به اندازه‌ی آن پلتفرم، دانشجو ندارد.
دکتر کلانتری اضافه کرد: اگر دانشگاه نتواند خود را متناسب با این شرایط دگرگون کند، قسمت عظیمی از مخاطبان خود را از دست می‌دهد. هنوز تحولات حوزه‌ی آموزش عالی همپای این تحولات نیست و حوزه‌ی آموزش و پرورش در وضعیت بدتری قرار دارد.
وی با بیان اینکه امکان مدیریت در کل فرایند آموزش تا مهارت‌افزایی و ورود به بازار توسط پلتفرم‌ها وجود دارد، گفت: دانشگاهی که نتواند شرایطی متناسب با نیازها و ذائقه‌های جدیدی که میل به مهارت‌افزایی و ورود به صنعت را در طول تحصیل فراهم کند، دچار تهدید خواهد شد.
وی یادآور شد: زمانی مشارکت، یک شعار بود؛ اما امروزه مشارکت یک شعار نیست، یک ضرورت است. بدون مشارکت به‌ویژه مشارکت در عرصه‌ی تصمیم‌گیری امکان مدیریت امور جامعه وجود ندارد. دولت این را با پوست و استخوان کاملا درک کرده و وارد این عرصه شده است. اما سازوکارهای لازم برای پذیرش این مشارکت در کشور به‌ویژه درخصوص دانشگاهیان وجود ندارد.
معاون وزیر علوم اظهار کرد: انقلاب اسلامی کورسوی امیدی را ایجاد کرد و افقش این بود که دانشگاه و دولت در کنار هم قرار بگیرند؛ اما درحال حاضر با نقطه‌ی مطلوب فاصله داریم؛ بنابراین باید از هر امکانی استفاده کرد و دست این دو مجموعه را در دست هم گذاشت و از مواهب این هم‌افزایی استفاده کرد.
دانشگاه‌ها باید قادر باشند تصمیم‌سازی‌ها در کشور را اصلاح کنند
مشاور رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری نیز با بیان اینکه ارتباط گسسته بین دانشگاه و دولت منشأ انباشت بحران‌های عمومی کشور است، گفت: دانشگاه‌ها باید قادر باشند که تصمیم‌سازی‌ها در کشور را تصحیح کنند و بر فرایندها تاثیرگذار باشند.
دکترحبیب رحیم‌پور ازغدی در نشست تخصصی مسیر تحول 1، در دانشگاه شیراز اظهار کرد: تصمیمات استانداری، شهرداری و دستگاه‌های اجرایی برای ایجاد نظم عمومی در شیراز باید متأثر از دانشگاه باشد.
وی ادامه داد: دانشگاه باید این امکان را فراهم کند که قادر باشد نهاد یا سازمانی را از تصمیماتی منصرف کند یا در دستور کار سازمان قرار دهد یا تصمیماتی را تصحیح کند.
دکتر رحیم‌پور ازغدی افزود: دانشگاه در قامت یک نیروی سیاسی برای کمک به حل مشکلات ظاهر نمی‌شود. درواقع دانشگاه در هیبت علم ظاهر می‌شود، ازهمین‌رو باید دانشگاه را تبدیل به یک نیروی سیاسی کنیم تا در رقابت با دیگر نیروهای سیاسی برآیندی از داده‌ها اتفاق بیفتد.
مشاور رئیس مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری با بیان اینکه جدایی دانشگاه و دولت را حیاتی‌ترین و بزرگ‌ترین مسأله‌ی سیاست‌گذاری علم در ایران امروز دانست و گفت: اگر وزارت علوم پروژه‌ی اصلی خود را در دولت سیزدهم روی این مسأله متمرکز کند، به بیراهه نمی‌رود. ما قصد داریم با علم منهای سیاست و سیاست منهای علم مسائل را حل کنیم. درصورتی‌که این ارتباط گسسته منشأ انباشت بحران‌های عمومی کشور است.
این مقام مسئول با طرح این پرسش که دانشگاه شیراز چه نقشی در نظم شهر دارد، گفت: آیا نظم شهری که در شیراز وجود دارد از ایده‌های دانشگاه شیراز نشأت گرفته است؟
دکتر رحیم‌پور ازغذی افزود: عدم تأثیرگذاری دانشگاه بر جامعه به‌دلیل این است که مناسبات علم و سیاست از هم گسسته شده و هیچ نوع نسبت و ارتباط معنادار، ارگانیک و اثربخشی بین این دو مقوله وجود ندارد.
مشاور رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری بیان کرد: هرچند برگزاری این جلسات نقطه‌ی اتصال علم و سیاست است؛ اما بازخورد این جلسات پس از برگزاری از اهمیت بسیاری برخوردار است.
گفتنی‌ست، نشست تخصصی «مسیر تحول ۱؛ دانشگاه و دولت، منطق حکمرانی» در قالب ۵پنل تخصصی با سخنرانی استادان مختلف از رشته‌های مختلف و مسؤولان مرتبط در تالار حکمت دانشگاه شیراز ترتیب یافت.
برای مشاهده تصاویر این نشست اینجا را کلیک کنید.
منبع خبر : http://shirazu.ac.ir
